Het is laag water. Ook in Zeeland. Daar schrikken Zeeuwen niet van. Zeeuwen leven met de dynamiek van de natuur. In de zomer zijn de terrassen en de stranden gevuld. In de winter is Zeeland weer van de Zeeuwen. Druk bezochte campings veranderen in rustige boerderijen. Zeeuwen leven met eb en vloed. Elke ochtend wordt het strand weer opgetuigd. Strandstoelen neergezet. Elke avond komt het strand weer bloot te liggen. Het tij gaat er weer overheen en spoelt alles weer schoon. Tijd om opnieuw te beginnen. Zeeuwen zijn gewend hiermee om te gaan. Laag water als metafoor voor de huidige situatie waarin het tijd is om ons opnieuw te bezinnen. Als alles stil staat, leeg is, is er tijd voor herbezinning. In deze tijd is er grote vraag naar nieuwe ideeën. Bij laag water willen we een nieuwe creatieve beweging op gang brengen en nieuwe mensen en partijen bij elkaar brengen. Nieuwe tijden vragen om nieuwe praktijken en nieuwe allianties. In tijden van crisis gaan we terug naar de basis. We gaan daarbij op zoek naar onze eigen schaal. Een zoektocht naar de Zeeuwse schaal.

De afgelopen jaren werden scenario’s ontwikkeld voor onze omgang met grote demografische veranderingen. Zeeland is een provincie in de periferie. In de huidige economische crisis is dit min of meer theoretische vraagstuk hier prangend actueel geworden. Zeeland moet zichzelf herdefiniëren in tijden van krimp. Deze krimp is in een aantal regio’s in Zeeland al begonnen en is de noodzaak om ideeën te concretiseren evident. Aanpassing en uitbreiding van de infrastructuur, het vastgoed en de woonomgeving zijn ook de komende periode noodzakelijk vanwege de technische en functionele slijtage van het bestaande, de groei van het aantal huishoudens en de eis van duurzaamheid. Belangrijk is de vraag: Hoe dit te realiseren zonder de normale grondopbrengsten en vastgoedrendementen als kostendragers?

Centraal in ons jaarprogramma staat dat er een andere praktijk noodzakelijk is. Zoeken naar nieuwe wegen. Hoe kan de ruimtelijke ordening zich herdefiniëren in tijden van krimp. Hoe ga je om met je woningen. In drie ontwerpateliers kijken we naar de uitbreidingslocaties. Stilgevallen uitbreidingslocaties. Plannen uit tijden van hoog water. Hoe moet dat in tijden van laag water? Hoe het tij te keren? Er moet gezocht worden naar nieuwe wegen. Daar moeten de verschillende partners samen uitkomen. De uitbreidingslocaties waren van Vinex-niveau. Centraal gestuurd. Hoe kunnen deze locaties ingevuld worden op een nieuwe schaal, een Zeeuwse schaal? Dit jaar willen we daar in drie ontwerpateliers heel intensief naar kijken met verschillende partners en in verschillende stappen.

In Zeeland variëren de uitleggebieden van 15 tot 1500 woningen, met uitschieters naar beide kanten. De klassieke volgorde van een stedenbouwkundig plan/bestemmingsplan, bouwrijp maken en in een zeker tempo de grond gefaseerd uitgeven lijkt niet langer mogelijk. De onzekerheid over de afzet is te groot.

We willen in drie ontwerpateliers alternatieve scenario’s ontwikkelen voor de “stilgevallen” uitbreidingslocaties. Deze locaties verschillen van elkaar vanwege de regionale context en de omvang. Elk atelier richt zich zowel op de schaal van de locatie alsook op de schaal van het individuele gebouw en de samenhang tussen deze schaalniveaus.
Het betreft niet alleen een creatief ontwerp. Het gaat ook om een andere wijze van kijken naar de economie van een plan en de wijze van realisatie. Daarnaast moeten architecten in deze nieuwe tijden op zoek naar nieuwe partners. Nieuwe allianties moeten worden gemaakt. Minder markt meer overheid, meer bedrijfseconomie dan algemene economie, meer samenwerken met aannemers dan met projectontwikkelaars. Nieuwe praktijken komen slechts tot stand met nieuwe coalities. Tijdens deze ontwerpateliers kunnen deze nieuwe allianties worden gesmeed.

De ontwerpateliers bestaan daarom uit:
• architecten/stedenbouwkundigen
• (plan)economen
• bouwers
• ontwikkelaars
• kunstenaars en vormgevers
• direct betrokkenen

consultatiebijeenkomstdonderdag 22 april 2010
De ontwerpateliers starten gezamenlijk met een expertmeeting. De gemeenten en betrokken partners geven een toelichting op de stand van zaken van de regio en locatie. Enkele deskundigen, met name vanuit de wereld van de (plan)economie en de bouwkunde geven een blik op de laatste ontwikkelingen in hun vakgebied die relevant kunnen zijn voor nieuwe praktijken. De deskundigen zijn Ineke Hulshof (Hulshof Architecten), Rob van Kalmthout (Proper Stok), Jeanne van Heeswijk (visual artist) en hopelijk ook Liesbeth van der Pol (Rijksbouwmeester). De teams maken kennis met elkaar en met de drie teamleiders: Jeroen de Willigen (De Zwarte Hond), Reimar von Meding (KAW Architecten) en Eric-Jan Pleijster (LOLA Landscapes).

consultatiebijeenkomst
woensdag 15 september 2010
Tussentijds organiseren de ontwerpateliers een consultatiebijeenkomst. We bezoeken hiervoor de locaties. De betrokken partners in het gebied reageren op de eerste ideeën en geven aanbevelingen voor de uitwerking. Bewoners en ander geïnteresseerd publiek kunnen meedenken over de plannen. Zo krijgen we meer zekerheid over de uitvoerbaarheid van de resultaten uit de ontwerpateliers.

slotbijeenkomst
woensdag 24 november 2010
In een slotbijeenkomst worden de resultaten van de ontwerpateliers gepresenteerd aan een breed publiek van bestuurders, gemeenteraadsleden, vakgenoten maar ook aan andere geïnteresseerden. De resultaten worden tijdens een publiek debat besproken om conclusies te kunnen trekken over haalbare scenario’s en nuttige ingrediënten.

expositie & publicatie NIEUWE TIJDEN
woensdag 24 november 2010 t/m vrijdag 14 januari 2010
De slotbijeenkomst wordt ondersteund door een expositie en bijbehorende publicatie van het proces en het werk uit de drie ontwerpateliers. Aan de hand van schetsen wordt het proces inzichtelijk gemaakt voor bezoekers van de tentoonstelling. Het doel van de expositie is om een breed publiek kennis te laten maken met het hele proces van idee, briefing tot uiteindelijke plan. De stappen en denkrichtingen verduidelijken het uiteindelijke resultaat.